تعریف بازاریابی: راهنمای جامع مفهوم انواع بازاریابی

در این مقاله، تعریف بازاریابی و همین‌طور معنی و مفهوم انواع مختلف بازاریابی مورد بررسی قرار گرفته است.
بازاریابی عبارتی رایج در حوزه کسب‌وکار است که افراد متخصص برای آن ده‌ها تعریف مختلف ارائه کرده‌اند. در واقع، حتی در داخل یک شرکت نیز ممکن است افراد درک گوناگونی از این عبارت داشته باشند.
اساساً بازاریابی فرآیندی مدیریتی است که برای هر محصول یا خدمات از مرحله ایده تا رسیدن به دست مشتری شامل می‌شود. این فرآیند شامل تعیین مشخصات یک محصول، تعیین تقاضا، قیمت‌گذاری و انتخاب کانال‌های توزیع است. علاوه بر این، توسعه و اجرای یک استراتژی تبلیغاتی نیز بخشی از این فرآیند است.

اگر به حوزه بازاریابی علاقه مند هستید پیشنهاد میکنیم برای مطالعه بیشتر مقاله اصول بازاریابی را نیز مطالعه نمایید.

تعریف بازاریابی از دیدگاه دو موسسه معتبر در دنیا

موسسه بازاریابی چارترد (Chartered Institute of Marketing) یا به اختصار CIM که در انگلستان واقع شده، چنین تعریفی برای بازاریابی بیان کرده‌است:

«بازاریابی فرآیندی مدیریتی است که وظیفه آن تشخیص، پیش‌بینی و ارضای نیازهای مشتری همراه با سودآوری است.»

انجمن بازاریابی آمریکا (American Marketing Association) نیز بازاریابی اینگونه تعریف می‌کند:

«بازاریابی، مجموعه‌ای از فعالیت‌ها، اعمال و فرآیندهایی برای خلق، برقراری ارتباط، تحویل و ارائه پیشنهادهایی است که برای مشتریان، ارباب رجوع‌ها، شریکان و به‌طور کلی جامعه ارزش‌آفرینی می‌کند.»

تعریف بازاریابی از زبان فیلیپ کاتلر (پدر بازاریابی مدرن)

دکتر فیلیپ کاتلر (Dr. Philip Kotler) بازاریابی را چنین تعریف می‌کند: بازاریابی علم و هنرکاوش، خلق و ارزش‌رسانی برای ارضای نیازهای یک بازار هدف همراه با سودآوری است.

بازاریابی نیازها و خواسته‌های برآورده‌نشده را شناسایی می‌کند. هم‌چنین، بازار شناسایی‌شده و سود بالقوه را تعریف، اندازه‌گیری و مقدار کمی آن را مشخص می‌کند.

علاوه بر این، بازاریابی نشان می‌دهد که کدام بخش‌های شرکت توانایی خدمات‌رسانی به بهترین نحو را دارد و محصولات و خدمات مناسب را طراحی و تبلیغ می‌کند.

بازاریابی چیست و چه بخش‌هایی دارد؟

بازاریابی به فعالیت‌های یک کسب‌وکار اشاره دارد که در ارتباط نزدیک با خرید و فروش یک محصول یا خدمت هستند. کسب‌وکارها به کمک بازاریابی درمی‌یابند که مصرف‌کنندگان چه خواسته‌ای دارند و تعیین می‌کنند که آیا می‌توانند آن را با قیمتی مناسب برطرف کنند یا خیر. سپس در صورت امکان، آن را تولید می‌کنند و می‌فروشند.

بازاریابی بخش‌های گسترده‌ای از کسب‌وکار را در بر می‌گیرد و شامل موارد زیر می‌شود:

• نحوه برقراری ارتباط
• برند
• طراحی
• قیمت‌گذاری
• تحقیقات بازار
• روان‌شناسی مصرف‌کننده
• ارزیابی اثربخشی

قلب بازاریابی!

درک نیازها و ارزش‌های مشتریان در قلب بازاریابی قرار دارد. یک شرکت، برای دست‌یابی به موفقیت بلندمدت باید نیازهای مشتریانش را بشناسد و سپس، راه‌های گوناگونی را برای ارزش‌آفرینی برای آن‌ها بیابد.

تعریف بازاریابی مستقیم به مصرف‌کنندگان

این نوع بازاریابی را با عنوان بازاریابی B2C نیز می‌شناسند. این عبارت اشاره به هدف قراردادن افرادی دارد که محصولات را می‌خرند و از خدمات استفاده می‌کنند. در اینجا به‌خصوص منظور کسانی هستند که برای مصرف خودشان خرید می‌کنند.

این نوع بازاریابی شامل کالاهای تند مصرف (fast-moving consumer goods) یا به اختصار FMCG هم‌چون غذا، نوشیدنی و محصولات بهداشتی و کالاهای بادوام می‌شود. منظور کالاهای بادوام، کالاهایی نظیر اتوموبیل‌ها، تلویزیون‌ها، یخچال‌ها و دیگر کالاهای سفید است. «کالاهای سفید»، لوازم خانگی اصلی مانند یخچال و ماشین لباس‌شویی هستند که عمدتاً بدنه‌ای سفید رنگ داشته‌اند.

تعریف بازاریابی بین دو کسب‌وکار (Business-to-Business)

در این نوع بازاریابی، یک کسب‌وکار، کسب‌وکارهای دیگر را مورد هدف قرار می‌دهد. این بازاریابی که به آن بازاریابی صنعتی یا بازاریابی B2B نیز گفته می‌شود، شامل ارائه محصولات و خدمات به شرکت‌های دیگر است.

محصولات فیزیکی که شرکت‌ها به کسب‌وکارهای دیگر می‌فروشند، کالاهای صنعتی نام دارند. مثال‌های متعددی برای کالاهای صنعتی وجود دارد.

به طور مثال مواد خام برای شرکت‌های تولیدکننده نخ پلاستیکی برای استفاده در صنعت نساجی ویا حتی هواپیماهایی که برای شرکت‌های هواپیمایی تأمین می‌شوند.

در واقع، عبارت «کالاهای صنعتی» اشاره به هر چیزی دارد که یک شرکت یا سازمان نیاز دارد و می‌خرد.

خدمات B2B هم‌چنین شامل مشاوره‌های حقوقی، مشاوره مدیریت، مشاوره مالیات یا ارائه آموزش می‌شود. علاوه بر این، خدمات فناوری اطلاعات (IT) و تأمین کارکنان موقت نیز نمونه‌هایی از خدمات B2B هستند.

بازاریابی می‌تواند کسب‌وکارها (B2B) یا افراد مصرف‌کننده (B2C) را مورد هدف قرار دهد.

بازاریابی B2B + B2C

اغلب شرکت‌های بزرگ رویکردی یک‌پارچه برای بازاریابی‌شان پیش می‌گیرند. به عبارتی دیگر، آن‌ها هم‌زمان هم بر افراد مصرف‌کننده و هم بر کسب‌وکارها تمرکز می‌کنند.

برای مثال، شرکت کوکاکولا می‌داند که بازاریابی B2C اش باید موفق شود. اما از طرفی بدون بازاریابی B2B نمی‌تواند به هدفش برسد. به زبان ساده، کوکاکولا باید فروشگاه‌های بزرگ و کوچک را راضی کند تا برای محصولاتش فضای خالی ارائه کنند. در نتیجه، کوکاکولا برای فروش محصولاتش باید برای هر دوی این بازاریابی‌ها انرژی بگذارد.

اغلب تولیدکنندگان محصولات بادوام نیز از رویکرد یک‌پارچه در بازاریابی‌شان استفاده می‌کنند. برای مثال، شرکت هایر (Haier Group) که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان لوازم مصرفی الکترونیکی و لوازم خانه در جهان است هم بر بازاریابی به مصرف‌کنندگان تمرکز دارد و هم می‌داند که نباید از فروشگاه‌ها و خرده‌فروشان غافل شود.

تفاوت بازاریابی و فروش

برای درک بهتر تعریف بازاریابی و همین‌طور تفاوت آن با فروش جدول زیر را برای مقایسه این دو مفهوم طراحی شده است.

اساساً فروش و بازاریابی هدف مشترکی دارند. به عبارتی، هر دوی آن‌ها به دنبال دست‌یابی به مشتریان و درآمد بیشتر هستند. با این حال، طرز تفکر در این دو فرآیند متفاوت است.

به بیان ساده، بازاریابی بر بازار تمرکز دارد، در حالی که فروش بر محصول متمرکز است. علاوه بر این، فروش می‌خواهد مصرف‌کنندگان را ترغیب کند تا از محصول خوششان بیاید و آن را بخرند.

بازاریابی با برندینگ نیز متفاوت است. برای مطالعه بیشتر مقاله مدیر مارکتینگ را در این حوزه مطالعه نمایید.